ปกป้อง จันวิทย์ จบการศึกษาระดับประถมศึกษาและระดับมัธยมศึกษาจากโรงเรียนเซนต์คาเบรียล ระดับปริญญาตรีจากคณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และระดับปริญญาโทด้านเศรษฐศาสตร์การเมืองและเศรษฐศาสตร์สถาบัน จากคณะเศรษฐศาสตร์ University of Massachusetts Amherst
ปกป้องเป็นอาจารย์ประจำคณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ในช่วงปี 2542-2559 ดำรงตำแหน่งวิชาการเป็นผู้ช่วยศาสตราจารย์ มีความสนใจทางวิชาการในด้านเศรษฐศาสตร์การเมือง เศรษฐศาสตร์สถาบัน นิติเศรษฐศาสตร์ เศรษฐศาสตร์การเมืองว่าด้วยนโยบายสาธารณะ และเศรษฐศาสตร์การเมืองว่าด้วยการเงินระหว่างประเทศ
เมื่อครั้งทำงานในคณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ปกป้องสอนวิชา สังคมกับเศรษฐกิจ (TU 124) เศรษฐศาสตร์สถาบัน (EC 402) นิติเศรษฐศาสตร์ (EC 403) สัมมนาเศรษฐศาสตร์การเมืองและประวัติศาสตร์เศรษฐกิจ (EC 409) บูรณาการเศรษฐศาสตร์สาธารณะ การพัฒนา และการเมือง (EC 468) ธุรกิจกับสังคมไทย (MB663) โลก อาเซียน และไทย (TU101) เป็นต้น ส่วนงานบริหารคณะ ปกป้องเคยดำรงตำแหน่งกรรมการประจำคณะเศรษฐศาสตร์ ผู้ช่วยคณบดี ผู้อำนวยการคณะทำงานจัดการความรู้และสื่อสารสาธารณะ และผู้อำนวยการคณะทำงานสัมมนาและเผยแพร่ นอกจากนั้น ปกป้องยังเคยเป็นกรรมการประจำคณะสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์อีกด้วย
ในด้านงานวิจัย ปกป้องทำงานวิจัยร่วมกับสถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (ทีดีอาร์ไอ) หลายชิ้น ส่วนใหญ่เป็นการทำงานร่วมกับ สมเกียรติ ตั้งกิจวานิชย์ โดยเป็นที่ปรึกษาด้านการวิจัย ความสนใจด้านงานวิจัยคือ นิติเศรษฐศาสตร์ เศรษฐศาสตร์การเมืองและสถาบัน นโยบายสาธารณะ และการปฏิรูปการศึกษา นอกจากนั้น ปกป้องมีประสบการณ์ทำงานวิจัยให้กับหน่วยงานผู้ให้ทุนต่างๆ เช่น สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) แผนงานสร้างเสริมการเรียนรู้กับสถาบันอุดมศึกษาไทยเพื่อการพัฒนานโยบายสาธารณะที่ดี (นสธ.) สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.) มูลนิธิฟรีดริค เอแบร์ท (FES) สถาบันพระปกเกล้า และสำนักงานบริหารและพัฒนาองค์ความรู้ (องค์การมหาชน) (OKMD) เป็นต้น ปัจจุบันปกป้องเป็นกรรมการสถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (ทีดีอาร์ไอ)
ปกป้องสนุกกับการทำงานเกี่ยวกับ ‘ความรู้’ ในรูปแบบต่างๆ นอกจากการสอนหนังสือและทำวิจัยแล้ว เขาก่อตั้งทีมงาน The 101 percent ร่วมกับสราวุธ เฮ้งสวัสดิ์ โตมร ศุขปรีชา สมคิด พุทธศรี และภัทชา ด้วงกลัด ในปี 2556 เพื่อทำงานสื่อสารความรู้อย่างสร้างสรรค์ผ่านสื่อรูปแบบต่างๆ เช่น รายการ วัฒนธรรมชุบแป้งทอด ทาง Thai PBS รายการ Status Story ทาง Workpoint TV โรงเรียนไท ตลาดวิชาสาธารณะออนไลน์ รายการ … is coming ทางช่อง one และสารคดี ป๋วย อึ๊งภากรณ์: จากครรภ์มารดาถึงเชิงตะกอน ในวาระ 100 ปี ชาตกาล ป๋วย อึ๊งภากรณ์ ทาง Thai PBS เป็นต้น
ต่อมา ในปี 2560 เมื่อ The 101 percent เปิดเว็บไซต์สื่อความรู้สร้างสรรค์ The101.world ปกป้องรับบทบรรณาธิการบริหาร และบริหารงานของ The 101 percent ร่วมกับ สมคิด พุทธศรี และวิโรจน์ สุขพิศาล จนถึงปัจจุบัน
ในปี 2565 The 101 percent ขยายมาทำงานวิจัยและสื่อสารความรู้ด้านนโยบายสาธารณะอย่างเต็มตัว ผ่านการจัดตั้ง ศูนย์ความรู้นโยบายสาธารณะเพื่อการเปลี่ยนแปลง หรือ 101 PUB (101 Public Policy Think Tank) มารับผิดชอบภารกิจดังกล่าว โดยมี ฉัตร คำแสง เป็นผู้อำนวยการ ในปีเดียวกัน 101 PUB ยังได้ร่วมกับสำนักสนับสนุนสุขภาวะเด็ก เยาวชน และครอบครัว ภายใต้สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) จัดตั้ง ศูนย์ความรู้นโยบายเด็กและครอบครัว (หรือ คิด for คิดส์) เพื่อทำงานวิจัยและเผยแพร่ความรู้ด้านเด็ก เยาวชน ครอบครัว และการเรียนรู้
ปกป้องมีประสบการณ์ทำงานด้านการจัดการความรู้และสื่อสารสาธารณะกับหลายองค์กร เขาเคยดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการคณะทำงานจัดการความรู้และสื่อสารสาธารณะ คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, ที่ปรึกษาด้านการจัดการความรู้และสื่อสารสาธารณะ สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย, หัวหน้าโครงการพัฒนาระบบหนังสือ และหัวหน้าโครงการจัดการความรู้และสื่อสารสาธารณะงานวิจัยเชิงยุทธศาสตร์ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.), ผู้ช่วยผู้จัดการโครงการเครือข่ายวิชาการเพื่อการปฏิรูป มูลนิธิสาธารณสุขแห่งชาติ และหัวหน้าโครงการจัดการความรู้และสื่อสารสาธารณะของสถาบันเพื่อการยุติธรรมแห่งประเทศไทย (องค์การมหาชน) (TIJ) กองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา (กสศ.) และสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) เป็นต้น
นอกจากนั้น เขายังเคยเป็นคณะบรรณาธิการของสำนักข่าวออนไลน์ไทยพับลิก้า กรรมการมูลนิธิเพื่ออินเทอร์เน็ตและวัฒนธรรมพลเมือง (Thai Netizen Network) กรรมการมูลนิธิสดศรี-สฤษดิ์วงศ์ กรรมการมูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ กรรมการมูลนิธิหมอชาวบ้าน กรรมการมูลนิธิปรีดี พนมยงค์ กรรมการบริหารสถาบันอิศรา และที่ปรึกษาด้านวิชาการของโครงการติดตามนโยบายสื่อและโทรคมนาคม (NBTC Policy Watch) เป็นต้น
ความสุขส่วนตัวของปกป้องคือการทำงานเกี่ยวกับหนังสือ เขาเป็นผู้ก่อตั้งสำนักพิมพ์ openworlds ร่วมกับ ภิญโญ ไตรสุริยธรรมา สฤณี อาชวานันทกุล วรพจน์ วงศ์กิจรุ่งเรือง กรมัยพล ศิริมงคลรุจิกุล แอลสิทธิ์ เวอร์การา พลอยแสง เอกญาติ และกฤดิกร เผดิมเกื้อกูลพงศ์ ด้วยหวังร่วมเปิดโลกการอ่านไทยผ่านการแปลหนังสือดีมีคุณภาพจากต่างประเทศ โดยเฉพาะหนังสือแนวเศรษฐกิจการเมือง ธุรกิจสมัยใหม่ ประวัติศาสตร์อ่านสนุก และปัญญาความรู้หลากสาขา โดยทำหน้าที่บรรณาธิการอำนวยการและบรรณาธิการบริหาร
เมื่อสำนักพิมพ์ openworlds ประกาศยุติบทบาทลงในช่วงสิ้นปี 2560 ปกป้องและวรพจน์ ร่วมกันก่อตั้งสำนักพิมพ์ bookscape ขึ้น เพื่อตีพิมพ์หนังสือแปลด้านปัญญาความรู้ต่อไป และในปี 2564 สำนักพิมพ์ bookscape ก่อตั้งสำนักพิมพ์ kidscape ขึ้นเพื่อทำหนังสือเด็กสำหรับพ่อแม่รุ่นใหม่
ในอดีต เขาเคยเป็นผู้ก่อตั้งเว็บไซต์ open online (www.onopen.com) ร่วมกับภิญโญ ไตรสุริยธรรมา และเป็นบรรณาธิการเว็บไซต์คนแรก รวมทั้งเคยเป็นบรรณาธิการ October วารสารแนวเศรษฐกิจการเมืองของสำนักพิมพ์ openbooks
ปกป้องเคยเขียนคอลัมน์ มองมุมใหม่ ในหนังสือพิมพ์กรุงเทพธุรกิจ คอลัมน์ มองซ้ายมองขวา และ ถนนสู่ทำเนียบขาว ในหนังสือพิมพ์ประชาชาติธุรกิจ คอลัมน์ กลับหลังหัน ในนิตยสาร open และนิตยสาร ค คน และคอลัมน์ way to read! ในนิตยสาร way
สำหรับผลงานเขียนในรูปแบบหนังสือเล่ม ได้แก่ คนไม่ใช่สัตว์เศรษฐกิจ (openbooks, 2547) BLOG BLOG (openbooks, 2548) CHANGE ถนนสู่ทำเนียบขาว (openbooks, 2551) Macrotrends ภูมิทัศน์เศรษฐกิจโลกใหม่และการปรับตัวของไทย ร่วมกับสฤณี อาชวานันทกุล เอื้อมพร พิชัยสนิธ และภิญโญ ไตรสุริยธรรมา (openbooks และคณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 2552) เศรษฐกิจทางเลือก: ว่าด้วยมาตรการกำกับและจัดการทุนเคลื่อนย้ายระหว่างประเทศ (openbooks, 2553) เศรษฐกิจไทย เศรษฐกิจใคร (อมรินทร์, 2554) หนังสือแปล สุนทรพจน์ก้องโลก ร่วมกับ โตมร ศุขปรีชา และพลอยแสง เอกญาติ (ปราณ, 2555)
นอกจากนั้น ปกป้องมีผลงานด้านบรรณาธิการหนังสือหลายเล่ม ได้แก่ หนังสือชุด เศรษฐ’ธรรมศาสตร์ ตลาดวิชา (คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และ สำนักพิมพ์ openbooks) เช่น หนังสือรวมบทความ เศรษฐศาสตร์การเมืองและสถาบัน สำนักท่าพระจันทร์ หนังสือ “…เศรษฐศาสตร์จึงต้องเป็นเศรษฐศาสตร์การเมือง” ของ ทวี หมื่นนิกร เป็นต้น, หนังสือชุด โลกนี้ไม่มีอะไรฟรี (สำนักพิมพ์มติชน) และชุด edutainment essay (FIRST, BEST, DIFFERENT, …) (สำนักพิมพ์ openbooks) ของ วรากรณ์ สามโกเศศ, หนังสือชุด ป๋วย อึ๊งภากรณ์ ทัศนะด้านการเมืองและจริยธรรม ด้านการศึกษา และ ด้านเศรษฐกิจ (สำนักพิมพ์โกมล คีมทอง), หนังสือชุด อ่านการเมืองไทย และ อ่านเศรษฐกิจไทย (สำนักพิมพ์ openbooks) ของ นิธิ เอียวศรีวงศ์, หนังสือชุด สงครามระหว่างสี (สำนักพิมพ์ openbooks) ของ เกษียร เตชะพีระ, หนังสือชุด บรรยง คิด และ บรรยง เขียน (สำนักพิมพ์ openworlds) ของ บรรยง พงษ์พานิช, หนังสือ หยดน้ำในกองไฟ (สำนักพิมพ์ ดิ วันโอวัน เปอร์เซนต์) ของ นิ้วกลม, หนังสือ สังคมไทยในวังวนแห่งวิกฤตเปลี่ยนผ่าน (In the vertigo of change) ของ Marc Saxer, หนังสือ ปาฐกถา 100 ปี ป๋วย อึ๊งภากรณ์ (คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์), หนังสือ ป๋วยกับสังคมไทยในวิกฤตเปลี่ยนผ่าน (มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์) และหนังสือซีรีส์ ต้นธารปฏิวัติ (สำนักพิมพ์ bookscape) เป็นต้น
ในช่วงทศวรรษหลัง ปกป้องทำงาน ‘ความรู้’ ผ่านบริษัท ดิ วันโอวัน เปอร์เซนต์ จำกัด โดยดำรงตำแหน่งประธานกรรมการบริหาร และบรรณาธิการอำนวยการ The101.world นอกจากนั้น ปกป้องยังเป็นบรรณาธิการอำนวยการสำนักพิมพ์ bookscape และ kidscape
ตั้งแต่ปี 2567 ปกป้องวางมือจากงานบริหารและงานสื่อสารมวลชนมารับบท ‘ที่ปรึกษา’ ของเครือ ‘วันโอวัน’ และเข้าไปทำงานขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะผ่านงานกรรมาธิการในสภาผู้แทนราษฎร โดยมุ่งเน้นประเด็นเรื่องการปฏิรูประบบงบประมาณและการจัดทำรัฐธรรมนูญฉบับใหม่
CV
