อาจารย์นิธิ เอียวศรีวงศ์ตั้งข้อสังเกตเกี่ยวกับ “สำนึกทางสังคม” ไว้อย่างน่าสนใจ ในบทความเรื่อง “เมาไม่ขับ แล้วผมกลับยังงัย” ตีพิมพ์ในนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ ฉบับวันศุกร์ที่ 5 กันยายน 2546 (ปีที่ 23 ฉบับที่ 1203)

อาจารย์ตั้งประเด็นโดยเปรียบเทียบท่าทีต่อค่านิยม “เมาไม่ขับ” ระหว่างคนไทยกับคนญี่ปุ่นโดยทั่วไปว่า ในขณะที่คนไทยหาได้ใส่ใจหลักการ “เมาไม่ขับ” คนญี่ปุ่นกลับยึดถือค่านิยมดังกล่าวอย่างยิ่ง ไม่ว่าการเลือกที่จะนั่งรถโดยสารสาธารณะไปร้านเหล้าเพื่อให้เมาได้เต็มที่โดยไม่ต้องขับรถกลับบ้าน หรือหากขับรถไปเองก็จะระมัดระวังไม่ให้เมาแอ๋

คำถามที่น่าสนใจก็คือ “สถาบัน” แบบใดที่ส่งผลให้นิสัยของคนทั้งสองประเทศแตกต่างกันเช่นนี้