จากพิธีกรรายการจิ๋วแจ๋วเจาะโลก และเด็กทุนเรียนดีตลอดทุกปีการศึกษา จนเป็นบัณฑิตเกียรตินิยมเหรียญทอง ทุนภูมิพลที่คณะเศรษฐศาสตร์ ธรรมศาสตร์ ศึกษาต่อปริญญาโทด้านเศรษฐศาสตร์การเมืองที่ University of Massachusetts Amherst สหรัฐอเมริกา และกำลังทำวิทยานิพนธ์ปริญญาเอก ในสาขาเดียวกัน ปัจจุบันเป็นอาจารย์ที่คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และคอลัมนิสต์ มองซ้ายมองขวา หนังสือพิมพ์ประชาชาติธุรกิจ และเขียนบทความลงนิตยสารหลากหลายเล่ม ในฐานะนักวิชาการสาธารณะ นอกเหนือจากนี้ เขายังเป็นผู้ร่วมก่อตั้งและอดีตบรรณาธิการ Open Online อีกด้วย

……………

 

คุณบอกว่า เศรษฐศาสตร์ไม่ใช่แค่เรื่องเงินๆ ทองๆ

เศรษฐศาสตร์ไม่ใช่วิชาเกี่ยวกับเงินๆ ทองๆ  ไม่ได้เป็นวิชาที่มุ่งอธิบายว่าเศรษฐกิจทำงานอย่างไรเท่านั้น แต่เศรษฐศาสตร์สอนวิธีคิด วิธีมองโลก ให้เรานำไปใช้อธิบายเรื่องราวในชีวิตประจำวัน อธิบายพฤติกรรมของคน กระทั่งอธิบายปรากฏการณ์ทางการเมือง ทางสังคมต่างๆ เช่น จะออกแบบรัฐธรรมนูญอย่างไรดี เพื่อป้องกันไม่ให้ผู้มีอำนาจคดโกงได้ง่าย

ถ้าอย่างนั้น เศรษฐศาสตร์อธิบายการเลือกมาเป็นอาจารย์ของคุณได้อย่างไร

เวลาเราพูดถึงต้นทุนและผลประโยชน์ มันไม่ได้หมายถึงต้นทุนและผลประโยชน์ที่เป็นตัวเงินเท่านั้น แต่มันหมายถึงความสุขในการทำงานด้วย เราไม่ได้เลือกตัดสินใจทำงานโดยดูเงินเดือนเป็นหลัก อาชีพอาจารย์เป็นอาชีพที่มีอิสระ เหมาะกับคนชอบอ่าน ชอบเขียน ชอบเล่า ผมไม่มีเจ้านาย ผมสามารถสร้างผลผลิตที่ผมมีส่วนร่วมตั้งแต่ต้นจนจบกระบวนการได้

ในสายพานการผลิตแบบทุนนิยม เราไม่ได้เป็นเจ้าของผลงานทั้งชิ้นงาน ในโรงงานหนึ่ง คนมีหน้าที่ตอกก็ตอกไป คนมีหน้าที่ปั๊ม ก็ปั๊มไป เราเป็นเจ้าของแค่เพียงเสี้ยวส่วนของสิ่งที่ผลิต และก็ผลิตมาครั้งละมากๆ แถมเหมือนกันหมด  มันแตกต่างจากการผลิตสมัยก่อนทุนนิยม ที่ช่างฝีมือสร้างผลผลิตทั้งชิ้นขึ้นมาด้วยมือของเขาเอง ตั้งแต่เลือกวัตถุดิบ ปั้น ทาสี แต่ละชิ้นมีเอกลักษณ์ มีความงามเฉพาะตัวของมัน อาชีพอาจารย์ก็เหมือนกัน เราเป็นเจ้าของผลงานจริงๆ ผมสามารถออกแบบคอร์สของผมได้ทั้งคอร์ส ผมอยากสอนอะไร อยากสอนแบบไหน อยากสื่อสารอะไรกับนักศึกษาของผม ผมเป็นเจ้าของผลงานของผม นี่ก็เป็นความสุข

นักศึกษาคือกำไร?

เมื่อเราอายุมากขึ้น เจอความจริงของโลกมากขึ้น ไฟมันจะค่อยๆ มอด แต่พอเจอนักศึกษา เขาจะมองโลกอย่างที่เราเคยมองสมัยเด็ก แววตาที่ท้าทายโลก แววตาที่ตั้งคำถามของหนุ่มสาวมันทำให้ไฟของเรายังคงอยู่ อาจารย์มีความโชคดีตรงที่เราเจอคนหน้าใหม่เข้ามาในชีวิตเราทุกปี มันมีความตื่นเต้นตลอดเวลา ถึงเราสอนวิชาเดิม แต่คนที่มาหาเราเปลี่ยนทุกเทอม จะมีคำถามแปลกๆ ใหม่ๆ ให้เราต้องคิดและแลกเปลี่ยนเสมอ แต่มันก็ขึ้นอยู่กับว่าคุณวางที่ทางความเป็นอาจารย์ของคุณแบบไหนด้วย ผมวางไว้ว่าผมเท่ากับนักศึกษา ผมอาจจะรู้มากกว่าเพราะผมอ่านมามากกว่า อ่านมาก่อน แต่ถ้าคุณอ่านเท่าผม คุณอาจจะเก่งกว่าผมก็ได้ เราไม่ใช่ผู้รู้ เราเป็นแค่ไกด์ ผมวางสถานะตัวเองเป็นไกด์พาท่องโลกเศรษฐศาสตร์ แต่ถ้าเวลาคุณไปเที่ยวที่ไหนแล้วฟังแค่ไกด์ คุณก็ได้แต่ความรู้เบื้องต้น ได้แค่พอรู้จัก แต่ถ้าคุณอยากรู้จักมันจริงๆ เข้าใจมันลึกซึ้ง ตั้งคำถามกับมันได้ คุณต้องอ่านหนังสือเพิ่ม คุณต้องศึกษาด้วยตัวเองเพิ่ม ฟังไกด์หลายๆ คน  ไกด์บอกผิดได้ ไกด์ไม่ใช่เทวดา การเรียนรู้ต้องแลกเปลี่ยนกัน บางคนรู้เยอะกว่าไกด์ก็มาแลกเปลี่ยนกัน การพาเที่ยวครั้งต่อไปของผมจะได้สมบูรณ์ขึ้น

อีกทางหนึ่งครูต้องเป็นโค้ช โค้ชบอลที่ดีต้องรู้ว่านักเตะคนไหนเหมาะจะเล่นตำแหน่งอะไร มีจุดอ่อนอะไร ควรจะฝึกฝนอะไรมากขึ้น ถ้าอาจารย์มีเวลาให้นักศึกษา อาจารย์ก็จะเป็นโค้ชที่ดีได้ โค้ชที่ดีไม่ได้ให้นักเตะหรือนักศึกษาเป็นอย่างที่โค้ชอยากให้เป็น แต่โค้ชที่ดีคือโค้ชที่สามารถสร้างโลกแบบที่นักเตะหรือนักเรียนคนนั้นอยากเป็น กระตุ้นให้เขารู้จักตัวเองก่อน ให้รู้ว่าอยากเป็นอะไร แล้วเราช่วยกระตุ้นให้เขาสร้างโลกอย่างที่เขาอยากเป็น

โค้ชอย่างอาจารย์หวังผลแพ้ ชนะ เสมอกับลูกศิษย์หรือลูกทีม

สิ่งที่สำคัญกว่าผลลัพธ์คือตอนลงเล่น เล่นอย่างไร เล่นเต็มร้อยไหม ทัศนคติผู้เล่นเป็นอย่างไร ถ้าเล่นดี ตั้งใจเต็มที่ แล้วแพ้ ไม่เป็นไร กระบวนการสำคัญกว่าผลลัพธ์ ขอให้เป็นมืออาชีพ มีวินัย ไม่ชุ่ย ไม่มั่ว ไม่มักง่าย ก็พอ ผมหวังตรงนั้นมากกว่าผล

นอกจากการศึกษา คุณมีโปรโมชั่นพิเศษอะไรให้กับสังคม

สมัยก่อนผมเคยอยากเป็นนักการเมือง เพื่อมีส่วนในการเปลี่ยนแปลงสังคม แต่ไม่ได้คิดอย่างนั้นนานแล้ว ตอนนี้คิดว่าวิธีเปลี่ยนสังคมที่ดีที่สุด ไม่ใช่เข้าไปมีอำนาจแล้วเปลี่ยนจากข้างบนลงข้างล่าง แต่หน้าที่ที่ทำอยู่ทุกวันนี้คือการเปลี่ยนแปลงโลกแบบหนึ่ง เปลี่ยนจากฐานล่างสุด เพราะเราเจอนักศึกษาตลอด เราได้คุยกับเขา ให้เขาเห็นว่าปัญหาในบ้านเมืองมันไม่ใช่เรื่องง่ายๆ มันมีความซับซ้อนเชื่อมโยงอยู่ เราพยายามจะสร้างวิธีคิด ให้เขามองโลกอย่างมีเหตุผล มีหลักการ มีปัญญา มีจิตใจสาธารณะ และยอมรับความคิดเห็นที่แตกต่าง เพราะสังคมประชาธิปไตยมันเถียงกันได้โดยไม่มีใครถูกผิด การเป็นอาจารย์มันเปลี่ยนสังคมได้ แต่มันไม่ได้เปลี่ยนเป็นสูตรสำเร็จ เป็นรูปธรรมชัดเจน เปลี่ยนแบบเห็นผลทันที แต่ช่วยให้เขาฉุกคิดและตั้งคำถามตั้งแต่วันนี้ เพื่อวันหน้าเขาจะได้เติบโตด้วยตัวของเขาเองต่อไป

 

ตีพิมพ์: นิตยสาร a day ปีที่ 8 ฉบับที่  85 เดือนกันยายน 2550