ผมจะรู้สึกปลื้มปีติเสมอ เวลาถูกคนรุ่นหลัง โดยเฉพาะลูกศิษย์ลูกหาหรือน้องนุ่ง ก้าวแซงหน้าโดยทำอะไรที่เราเคยคิดไว้ทำไว้ได้ดีกว่าและเก่งกว่าเรา
วันนี้จึงเป็นอีกวันหนึ่งที่รู้สึกปลื้มปีติ เพราะ กษิดิศ อนันทนาธร ผู้จัดการโครงการ 100 ปี ชาตกาล ศ.ดร.ป๋วย อึ๊งภากรณ์ เยาวมิตรร่วมขบวนป๋วยศึกษา มอบหนังสือ “ทัศนะทางการเมือง” ของป๋วย อึ๊งภากรณ์ ฉบับพิมพ์ใหม่และยกเครื่องใหม่ที่ตัวเขาเป็นบรรณาธิการ ให้เป็นที่ระลึกพร้อมกับจดหมายน้อยหนึ่งฉบับ
นี่เป็นหนังสือเล่มแรกในชุดทัศนะของป๋วย อึ๊งภากรณ์ ส่วนอีกสามเล่มที่จะออกตามมาอีกได้แก่ ทัศนะทางการศึกษา ทัศนะทางเศรษฐกิจ และทัศนะทางการพัฒนา
ย้อนกลับไปเมื่อปี 2545 ผมเคยเป็นบรรณาธิการหนังสือรวมข้อคิด ข้อเขียน และทัศนะของป๋วย อึ๊งภากรณ์ ให้กับมูลนิธิโกมล คีมทอง คราวนั้นชำระต้นฉบับและจัดหมวดหมู่แบ่งออกเป็น 3 เล่ม ได้แก่ ทัศนะว่าด้วยการเมืองและจริยธรรม ทัศนะว่าด้วยการศึกษา และทัศนะว่าด้วยเศรษฐกิจ
ถ้าจำไม่ผิด ผมทำงานชุดนั้นในช่วงปี 2544 ขณะอายุได้ 24 ปี ทำต้นฉบับเสร็จก็ส่งให้ยุ้ย พิณผกา งามสม ซึ่งขณะนั้นทำงานอยู่ที่มูลนิธิโกมล คีมทอง แล้วไปเรียนต่อ (น่าจะเป็นงานชิ้นสุดท้ายในเมืองไทยก่อนไปเรียนต่อด้วย) กระทั่งปี 2545 หนังสือจึงแล้วเสร็จ ขณะที่ผมกำลังอยู่ต่างประเทศ
ในปี 2559 กษิดิศ เด็กหนุ่มวัย 24 ปี ผู้สนใจประวัติศาสตร์ปรีดี-ป๋วย นำหนังสือชุดที่ผมเคยทำไว้กลับมาชำระต้นฉบับใหม่ทั้งหมด มีการค้นคว้ารวบรวมบทความ ปาฐกถา บทสัมภาษณ์ และจดหมายของอาจารย์ป๋วยเพิ่มเติมจากแหล่งต่างๆ อย่างอุตสาหะ จนตีพิมพ์เป็นเล่มสำเร็จในปีเดียวกัน
เหตุบังเอิญอยู่ตรงที่ขณะลงมือทำหนังสือชุดทัศนะของป๋วย อึ๊งภากรณ์ ทั้งผมและกษิดิศอายุ 24 ปี เท่ากันพอดิบพอดี ต่างก็แต่เวลาห่างกัน 14 ปี และต่างก็แต่ ผลงานของกษิดิศยอดเยี่ยมเหนือชั้นกว่าสมัยผมลงมือทำอย่างเทียบกันไม่ติด
หนังสือชุดนี้เป็นผลงานที่ผมรักและภูมิใจมาก ทำให้ยิ่งรู้สึกปลื้มปีติเป็นพิเศษที่กษิดิศได้ช่วย “ต่ออายุ” ข้อคิดและข้อเขียนของอาจารย์ป๋วยให้มีชีวิตอยู่ สนทนากับผู้อ่านต่อไปได้อีกยาวนาน และ “ยกระดับ” ด้วยการสร้างสรรค์หนังสือชุดนี้จนสำเร็จเป็นฉบับที่ครอบคลุมครบถ้วนสมบูรณ์ที่สุดในบรรณพิภพ
ท่านที่เคยมีหนังสือชุดเก่าไว้ในครอบครองแล้ว ควรหาหนังสือชุดใหม่ไว้คู่กันด้วยนะครับ เพราะจะมีข้อคิดข้อเขียนใหม่ๆ ของอาจารย์ป๋วยหลายชิ้นที่ไม่เคยอ่านที่ไหนมาก่อน และเนื้อหาก็ทอดยาวกว้างไกลกว่าหนังสือชุดเก่าที่ผมเคยทำไว้มากมายนัก จาก 3 เล่มเดิม จึงงอกเงยขึ้นเป็น 4 เล่มใหม่อย่างงดงาม
เมื่อรวมเอาหนังสือชุดทัศนะของป๋วย อึ๊งภากรณ์ 4 เล่มใหม่หมาด เข้ากับผลงานเขียนของป๋วย อึ๊งภากรณ์ อีก 3 เล่ม ที่กษิดิศเป็นบรรณาธิการจนสำเร็จมาก่อนหน้านี้ นั่นคือ “ทหารชั่วคราว” (เรื่องราวของนายเข้ม เย็นยิ่ง แห่งขบวนการเสรีไทย) “อัตชีวประวัติ: เหลียวหลัง แลหน้า” (ประวัติชีวิตส่วนตัวและครอบครัวจากปากคำของอาจารย์ป๋วยเอง) และ “คนที่ผมรู้จัก” (รวมข้อเขียนที่อาจารย์ป๋วยเขียนถึงผู้อื่น เล่มนี้เป็นเอกสารประวัติศาสตร์ที่แปลกใหม่ในวงการป๋วยศึกษา เพราะเป็นการรวบรวมผลงานที่อาจารย์ป๋วยเขียนไว้อาลัยในหนังสืองานศพของสารพัดบุคคลที่ท่านรักอย่างเป็นระบบเป็นครั้งแรก รวมถึงคำนำของท่านในหนังสือต่างๆ ด้วย) จึงกล่าวได้เต็มปากเต็มคำว่า ทั้ง 7 เล่มนี้คืองานนิพนธ์ชุดสมบูรณ์ของป๋วย อึ๊งภากรณ์ ที่ดีที่สุดและครบถ้วนที่สุดเท่าที่เคยมีมา
ตลอดปีที่ผ่านมา กษิดิศทำหนังสือป๋วยนับสิบเล่มให้ผู้คนในสังคมไทยได้มีโอกาสกลับไปอ่านป๋วยกันใหม่ (เขายังเป็นบรรณาธิการหนังสืออีกหลายเล่ม ซึ่งเป็นผลงานที่ผู้อื่นเขียนถึงอาจารย์ป๋วย) และอยู่เบื้องหลังการจัดกิจกรรมทางปัญญาและวัฒนธรรมว่าด้วยความคิด ชีวิต และตัวตนของป๋วย อึ๊งภากรณ์ อีกนับไม่ถ้วนตลอดปีที่ผ่านมา
เขาคือ “คนเบื้องหลัง” คนสำคัญ ในวาระ 100 ปี ชาตกาล ป๋วย อึ๊งภากรณ์ ทั้งในบทบาทคนทำงาน กุนซือช่างคิด และนักเชื่อมประสาน
ในปี 2559 ปีแห่งป๋วย กษิดิศจึงเป็นหนึ่งในบุคคลแห่งปีของผม
ขอบคุณ กษิดิศ อนันทนาธร.
