อ่านตลกการเมือง เมื่อคุณทักษิน คุณอภิสิด และคุณบรรหาน ชวนกันไปเฝ้าเทพเจ้าบนสรวงสวรรค์ ผู้เปี่ยมด้วยเมตตาธรรม ด้วยหวังจะสอบถาม inside information เกี่ยวกับอนาคตของพรรคตน
บทความ
Smithsonian
ในปี 1826 ก่อน James Smithson เสียชีวิต 3 ปีด้วยวัยเพียง 64 ปี เขาได้เขียน พินัยกรรม โดยระบุว่า จะยกทรัพย์สมบัติทั้งหมดให้ Henry James Hungerford หลานชาย แต่ Smithson ยังเขียนเงื่อนไขต่อไว้ด้วยว่า หากหลานชายเสียชีวิตโดยไร้ทายาท ให้ยกทรัพย์สมบัติทั้งหมด “ให้แก่สหรัฐอเมริกา เพื่อสร้างสถาบันเพื่อเพิ่มพูนและกระจายความรู้สู่มนุษยชาติ ภายใต้ชื่อ Smithsonian Institution โดยให้ตั้งอยู่ ณ กรุง Washington”
เรื่องของเขาและผม
ผมเคยบอกกับเขาว่า อาจารย์ที่ดีต้องเป็นเสมือนโค้ชฟุตบอลที่สามารถดึงพลังที่ซ่อนอยู่ในตัวของนักเตะแต่ละคนออกมาได้ และสร้างสิ่งแวดล้อม ให้พลังในตัวของนักเตะแต่ละคน ที่แตกต่างกัน ได้เติบโตพัฒนาบนเส้นทางความถนัดและความชอบของตัวเอง ให้เขาเหล่านั้นตระหนักในพลังที่ตนมี และใช้มันเป็น
ผมเคยบอกกับเขาว่า อาชีพอาจารย์เป็นอาชีพที่ยิ่งใหญ่ เพราะมีโอกาสสร้าง ‘โลก’ ใบใหม่จำนวนมากมาย อาจารย์ที่ดีต้องช่วยทำให้ลูกศิษย์สามารถค้นหา ‘โลก’ ของตัวเองเจอ เห็นคุณค่าของการลงแรงสร้าง ‘โลก’ ของตัวเอง กระทั่งอาจต้องแนะแนวทางหรือช่วยลงไม้ลงมือ ให้เขาสร้าง ‘โลก’ ที่เขาอยากเห็นและอยากเป็นได้สำเร็จ
คำให้การของ Anakin
ผมชื่อ Anakin นะครับ
ไม่ต้องสนใจหรอกว่า ผมเป็นคนเดียวกับ Anakin Skywalker อัศวินคุณธรรมหนุ่มที่ถูกด้านมืดของ ‘พลัง’ ครอบงำจนกลายเป็น Darth Wader หรือเปล่า
ผมจะบอกให้นะ Anakin อย่างผมน่ะ มีตัวตนอยู่ทุกมิติเวลาและสถานที่ ไม่ต้องลงทุนไปตามหาผมในสมัยสงครามแห่งดวงดาว a long time ago in the galaxy far, far away หรอก
ผมอยู่รอบๆ ตัวพวกท่านนี่แหละ
แผนที่แผ่นแท้ ? : การเมืองว่าด้วยแผนที่โลก
‘แผนที่โลก’ จึงกลายเป็นสมรภูมิของ ‘การเมืองว่าด้วยการนิยาม’ อีกสมรภูมิหนึ่ง เช่นเดียวกับ วาทกรรม ภาษา ฯลฯ
การเมือง อันเป็นศาสตร์ว่าด้วยการช่วงชิงอำนาจ รวมถึงอำนาจในการนิยาม จึงเวียนวนอยู่ทุกที่ ไม่เว้นแม้แต่ในแผนที่โลก
การ ‘เลือก’ ใช้แผนที่โลกแต่ละแบบ หรือ ชัยชนะของแผนที่โลกแบบหนึ่งเหนือแบบอื่นๆ จนกลายเป็นแผนที่โลกหลักมาตรฐาน ล้วนแล้วแต่มีอุดมการณ์เบื้องหลังแฝงซ่อนอยู่ มิใช่กระบวนการที่เป็นวิทยาศาสตร์ล้วน แบบไร้ตัวตน ไร้อำนาจ ไร้ความเชื่อ ไร้อุดมการณ์ แฝงอยู่เบื้องหลัง
ผู้นิยม Peters Map ให้เหตุผลว่า แผนที่โลกมาตรฐานจัดทำขึ้นสมัยยุโรปครอบงำเป็นมหาอำนาจโลก เต็มไปด้วยอาณานิยมทั่วโลก จึงแฝงไปด้วย ‘อคติ’ ที่เอนเอียงไปทางผลประโยชน์ของประเทศแถบเหนือ
นั่นเป็นเหตุผลว่า ทำไมแผนที่ฉบับมาตรฐาน Mercator Map ถึงถูก ‘เลือก’ ให้ผลิตซ้ำรุ่นแล้วรุ่นเล่า และเผยแพร่ทั่วโลก จนกลายเป็นแผนที่โลกทางการของหลายประเทศในโลก
Filibuster
นักดูหนังคงรู้จักหนังการเมืองอารมณ์ดีคลาสสิกที่ชื่อ Mr.Smith goes to Washington (1939) ของ Frank Capra หนังเรื่องนี้ทำให้ผู้คนทั่วโลกรู้จัก Filibuster เพราะพระเอกในฐานะนักการเมืองมากคุณธรรมใช้ Filibuster หรือการพูดมาราธอนเป็นอาวุธต่อสู้กับความไม่ถูกต้องในสภา
ว่ากันง่ายๆ Filibuster คือ กลยุทธในการเตะถ่วงในชั้นอภิปรายพิจารณากฎหมาย เพื่อขวางไม่ให้เข้าสู่กระบวนการลงมติโดยใช้วิธีการต่างๆ โดยมากจะใช้การอภิปรายมาราธอน พูดไปเรื่อย ทั้งที่เกี่ยวและไม่เกี่ยวกับประเด็นอภิปราย เรียกว่าใช้การพูดฆ่าเวลาเพื่อฆ่ากฎหมาย
เรื่องของนายหมาก
เวลาเราพูดถึง Marxist ต้องเข้าใจว่ามีทั้งพวกที่เป็นนักวิชาการ นั่งศึกษาทฤษฎี Marxism แล้วพยายามตอบคำถามว่า What is? What was? และ/หรือ What will be? พวกหนึ่ง เวลาผมพูดถึงเศรษฐศาสตร์การเมืองแนวมาร์กซ์ ผมหมายถึงงานศึกษาของคนกลุ่มนี้
และมีทั้งพวกนักปฏิบัติการทางการเมือง ที่นำทฤษฎีบางส่วนไปปรับใช้ในโลกแห่งความจริง หรือผู้ที่ได้รับอิทธิพลแรงบันดาลใจจากตัวทฤษฎี แล้วคิดเปลี่ยนแปลงสังคมในรูปแบบวิธีการต่างๆ และมีภาพฝันแตกต่างกัน อีกพวกหนึ่ง กลุ่มหลังนี้พยายามตอบคำถามว่า What should be?
ตัว Karl Marx เอง ก็มีบทบาทเป็นทั้งนักวิชาการ และนักปฏิบัติการทางการเมือง สำหรับผม บทบาทที่โดดเด่นของ Marx คือบทบาทความเป็นนักวิชาการ ที่พยายามสร้างทฤษฎีเศรษฐศาสตร์การเมืองขึ้นมาเพื่ออธิบาย ‘โลก’ งานศึกษาความคิดของ Marx ส่วนใหญ่ศึกษาจากงานวิชาการที่ Marx เขียนเป็นหลัก และ Marx เองก็ไม่ได้มีบทบาทในฐานะนักปฏิวัติ ผู้เปลี่ยนแปลงการปกครอง แล้วนำระบบเศรษฐกิจการเมืองในฝันในสมองของตนมาปรับใช้ในโลกแห่งความจริงแต่อย่างใด
แซยิด Roemer
หากขานชื่อนักเศรษฐศาสตร์ที่ประดิษฐ์ภูมิปัญญาใหม่หรือวิธีคิดใหม่ให้แก่วงวิชาการเศรษฐศาสตร์แล้ว สำหรับผม ย่อมมีชื่อของ John Roemer อยู่ในบัญชีนั้นเป็นลำดับต้นๆ ไม่ว่าเราจะเห็นด้วยกับวิธีคิด เครื่องมือ และมุมมองต่อโลกของเขาหรือไม่ ก็ยากที่จะปฏิเสธว่างานวิชาการของ Roemer มีความแปลกใหม่ เต็มไปด้วยนวัตกรรม และมี originality สูงมาก
แน่นอนว่า งานวิชาการที่มีคุณสมบัติเช่นนี้ ย่อมเป็นเป้าแห่งการโต้เถียงของวงการ
Roemer เป็น Marxist แต่เป็น Marxist ที่ใช้ระเบียบวิธีวิจัยทางเศรษฐศาสตร์กระแสหลัก อย่าง Rational choice model, Game theory และ Walrasian General Equilibrium theory มาอธิบาย ‘โลก’ ของ Marx เช่น ทฤษฎีว่าด้วยชนชั้น ทฤษฎีว่าด้วยการเอารัดเอาเปรียบ (Exploitation) ของนายทุนต่อแรงงาน และความไม่เท่าเทียม (Inequality) ภายในระบบทุนนิยม ฯลฯ
ท้องหิว ใจเหงา เข้า Hemlock
มองดูรอบกรุงเทพฯแล้ว คนกรุงเทพฯอย่างผมเลยมีพื้นที่ที่รู้สึกผูกผันน้อยแห่ง นอกจากธรรมศาสตร์แล้ว สถานที่ประทับใจและผูกผันที่สุดอีกแห่งหนึ่งตั้งอยู่ใกล้ๆกันในระยะเดินถึง
เป็นตึกแถวสองชั้นห้องหนึ่งริมถนนพระอาทิตย์
Hemlock ครับ
อำลาดาวดวงนั้น
30 เมษายนนี้ ดาวดวงหนึ่งกำลังจะหายลับไปจากฟากฟ้าแถบท่าพระจันทร์
แม้ดาวดวงหนึ่งลาลับไป ฟ้าจะยังคงเป็นฟ้า
… แต่ฟ้าผืนนั้น ก็ไม่มีวันเหมือนเดิม