แม้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 เป็นหนึ่งในความหวังของยุคปฏิรูปการเมืองใหม่ ที่เรียกร้องความโปร่งใส ตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐอย่างเข้มข้น เพิ่มการมีส่วนร่วมของประชาชน ตระหนักถึงสิทธิ เสรีภาพ และศักดิ์ศรีแห่งความเป็นมนุษย์ รวมทั้งเสริมสร้างระบบบริหารจัดการที่ดี แต่กระนั้น รัฐธรรมนูญฉบับดังกล่าวหาใช่รัฐธรรมนูญที่อยู่ในภาวะสมบูรณ์แบบ หากยังมีความไม่คงเส้นคงวาในหลายประเด็น โดยเฉพาะในส่วนที่ว่าด้วย “วุฒิสภา”

หากถามต่อไปว่า “ความคงเส้นคงวา” ดังกล่าวมีความจำเป็นอย่างไร คงตอบได้ว่า สิ่งที่มีความคงเส้นคงวาย่อมทำให้เราสามารถวิเคราะห์และคาดการณ์พฤติกรรมของตัวละครต่าง ๆ ได้ ทั้งยังมีผลกระทบให้พฤติกรรมหรือการตัดสินใจเป็นไปในทิศทางที่สอดรับกับกติกาที่ถูกกำหนด

ปรากฏการณ์พิทักษ์คลังหลวงอันมีฐานที่มั่นอยู่ที่อุดรธานีโดยเนื้อหาสาระแล้วแตกต่างอะไรกับปรากฏการณ์พิสูจน์สัมภเวสีที่ป่าคำชะโนดในจังหวัดเดียวกัน

ในเมื่อทั้งสองปรากฏการณ์ต่างอยู่ในบริบทของสังคมไทย ที่การใช้ “ปัญญา” มิอาจลงหลักปักฐานในระดับวัฒนธรรม หากเต็มไปด้วยความเชื่อแบบตามแห่ ความคิดแบบไม่มีเหตุมีผล และแยกแยะไม่ออกระหว่างแก่นกับกระพี้

ไม่น่าแปลกใจที่ไม่ว่าพระอรหันต์หรือผีเปรตต่างก็ตกเป็นเหยื่อของสังคมไทย และไม่น่าแปลกใจเช่นกันหากจะมีใครสักคนบอกว่าสังคมไทยตกเป็นเหยื่อของพระอรหันต์และผีเปรตได้ง่ายดายเหลือเกิน

ผลการเลือกตั้งผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานครเมื่อวันอาทิตย์ที่ 23 กรกฎาคม 2543 สร้างความปีติยินดีแก่ผมเป็นที่สุด มิใช่เฉพาะในฐานะศิษย์เก่าชาว “เหลือง-แดง” ซึ่งรุ่นพี่ร่วมสถาบันที่พวกเราภาคภูมิใจยิ่งได้รับคะแนนเสียงเลือกตั้งอย่างล้นทะลักเท่านั้น แต่หากเป็นเพราะคนกรุงเทพมหานครนับล้านคนได้ร่วมกันแสดง “ฉันทามติทางการเมือง” ที่สำคัญ จนทำให้ผู้ติดตามการเมืองมายาวนานเช่นผมเข้าถึงภาวะ “รู้แจ้ง” ทางการเมืองได้เสียที

นับจากวันนั้น หลายปริศนาที่ค้างคาอยู่ในใจของผมได้รับการไขจนกระจ่างชัด ผมได้ยกระดับตนเองจากผู้ “ไม่รู้” ทางการเมือง เป็น “ผู้รู้แจ้ง” ทางการเมือง และอยากเผยแพร่สัจธรรมดังกล่าวเพื่อเป็นวิทยาทานแก่ชนรุ่นหลังที่ต้องการ “สมัคร” เป็นผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานครในอีก 25 ปีข้างหน้า

หากท่านต้องการ “สมัคร” เป็นผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานครในอนาคต ท่านต้องดำเนินชีวิตทางการเมืองตามบทบัญญัติทั้ง 10 ประการ ดังต่อไปนี้ เพื่อความสำเร็จในบั้นปลายชีวิตของท่าน

กลุ่มศึกษาเศรษฐศาสตร์สถาบันมีความเชื่อว่า “สถาบัน” ทั้งการจัดองค์กร (Organization) และกฎกติกา (Rules of the Game) ในสังคมมีผลต่อพฤติกรรมของมนุษย์และปรากฏการณ์ในสังคม การศึกษามนุษย์และสังคมโดยละเลยการศึกษาด้านสถาบันนั้นไม่เพียงพอที่จะเข้าใจมนุษย์และสังคมได้อย่างถ่องแท้

ด้วยเหตุดังนี้ การวิเคราะห์เชิงเศรษฐศาสตร์จำเป็นต้องพิจารณาปัจจัยด้านสถาบันอันเป็นองค์ประกอบที่สำคัญ และมิอาจละเลยได้ การละเลยปัจจัยด้านสถาบัน นอกจากจะทำให้การอรรถาธิบายว่าด้วยประพฤติกรรมและปรากฏการณ์ในสังคมไม่สมบูรณ์แล้ว ยังเป็นอุปสรรคในการแสวงหามรรควิธีในการแก้ปัญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ รวมทั้งการปฏิรูปเศรษฐกิจ สังคม และการเมืองอีกด้วย

หลังจากสหรัฐอเมริกาผ่านพ้นช่วงเศรษฐกิจตกต่ำเมื่อปี 1990-1991 ตลอดทศวรรษ 1990 โดยเฉพาะครึ่งหลังนับเป็นยุคแห่งความรุ่งเรืองทางเศรษฐกิจที่ยาวนานที่สุดในประวัติศาสตร์เศรษฐกิจสหรัฐอเมริกา โดยแซงหน้าช่วงแห่งความรุ่งเรืองในทศวรรษ 1960 ที่ยาวนาน 8 ปี 10 เดือน

เศรษฐกิจอเมริกาในช่วงรุ่งเรืองตลอดทศวรรษ 1990 มีอัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจเฉลี่ย 4% ต่อปี ผลิตภาพแรงงานสูงขึ้น 2.5% ต่อปี อัตราการว่างงานลดต่่ำลงเหลือ 4% ทั้งที่อัตราเงินเฟ้อต่ำเพียง 3.5% เท่านั้น งบประมาณภาครัฐที่เคยขาดดุลก็ลดลงจนหมดไปในช่วงปลายทศวรรษ หนี้คงค้างภาครัฐก็ใกล้จะถูกปลดเปลื้องจนหมดเช่นกัน

เรื่องเล่าอันแสนสุขดำเนินมาถึงเดือนสิงหาคม ปี 2000 ตลาดหุ้นก็เกิดวิกฤตฟองสบู่แตก และงานวิจัยหลายชิ้่นชี้ว่า หลังเดือนมีนาคม ปี 2001 เศรษฐกิจอเมริกาสิ้่นยุครุ่งเรือง กลับสู่ช่วงแห่งความตกต่ำอีกครั้ง